Khiron Kliniklerinden, 20 Mayıs 2022

Travmatik bir olay yaşamak pek çok olumsuzluğu da beraberinde getirebilir. Bazı kişilerde travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gelişebilir ve diğerleri anksiyete ve depresyon gibi ruh sağlığı sorunlarıyla mücadele edebilir. Buna rağmen, birçok kişi bu durumların üstesinden gelir ve yaşadıkları travmadan sonra iyileşmeye ve büyümeye devam eder.

Travma Sonrası Büyüme

Olumsuz olaylar ve deneyimler, psikologların travma sonrası büyüme (TSB) olarak adlandırdığı bir terim olan olumlu değişimi teşvik edebilir.

Travma sonrası büyüme terimi 1990’larda Richard Tedeschi ve Lawrence Calhoun tarafından ortaya atılmıştır ve travmatik olaylardan kurtulanların hayatlarında nasıl olumlu bir gelişme kaydedebildiklerini açıklamaktadır. Kolay bir yol olmasa da, araştırmalar travmadan kurtulanların yaklaşık %50’sinin TSB yaşadığını tahmin etmektedir.

İnsanlar TSB’yi kişisel güçleri, maneviyatları ve ilişkileri gibi hayatlarının birçok alanında deneyimleyebilirler. Bazıları da deneyimleri hakkında kitaplar yazmakta ve kendileriyle benzer olaylar yaşamış olanlara yardım etmek için hayır kurumları kurmaktadır.

İnsanların TSB’den deneyimleyebilecekleri diğer büyüme alanları şunları içerir:

• • Yaratıcı büyüme

• • Yaşamın daha fazla takdir edilmesi

• • Başkaları için daha fazla merhamet duyma

• • Kişisel güçlü yönler hakkında daha fazla farkındalık

Elbette travma yaşamış olan herkes bunun hiç yaşanmamış olmasını tercih eder. Bununla birlikte, yaşadıkları deneyimlerden bazı olumlu sonuçlar da çıkabilir.

Travmaya Karşı Tepkiler

İnsanların sadece yaklaşık %50’si bir tür travma sonrası büyüme yaşadığından, bazılarının deneyimlerinden nasıl büyüdüğü, diğerlerinin ise bu deneyimlerden daha fazla nasıl zarar gördüğü ve yıllarca ruh sağlığı sorunlarıyla mücadele etmeye devam ettiği sorusu akla gelmektedir. Bu, travmaya verdikleri tepkiye bağlı olabilir ve aşağıdaki gibi çeşitli faktörler bunu etkileyebilir:

• • Güçlü bir destek sistemi – güçlü bir destek ağına sahip olan ve ruh sağlığı hizmeti arayan kişilerin daha dirençli olması ve TSB yaşaması muhtemeldir.

• • Kişilik – kişilik özellikleri insanların travmaya verdikleri tepkilerde büyük rol oynayabilir. Daha dışa dönük ve yeni şeyler denemeye açık olanlar, sosyal bağlantı arama ve inançlarını yeniden gözden geçirmeye daha açık olma olasılıkları daha yüksek olduğundan, travmadan daha iyi kurtulabilirler. Daha iyimser olan diğer kişiler de geleceğe odaklandıkları için diğerlerine göre daha fazla TSB yaşayabilir.

• • Deneyimi bütünleştirmek – travmatik deneyimleri yaşamınıza entegre edebilmek, TSB’nin önemli bir parçasıdır. Bu daha sonra insanların değişmelerine ve büyümelerine olanak tanıyan yeni inanç sistemleri geliştirmelerine yol açabilir.

Bu faktörler, insanların travma deneyimlerini diğerlerine göre daha hızlı ve etkili bir şekilde entegre etmelerine yardımcı olabilir. Diğer insanlar travma sonrasında suçluluk, utanç ve korku duygularına yol açan, kaçınma, öfke, aşırı tetikte olma ve yoğun kaygı gibi diğer semptomlarla mücadele edebilir.

Travma sonrası büyüme, bu olumsuz travma belirtileriyle birlikte görülebilir ve bu ikisinin bir arada görülmesi nadir değildir.

Travmadan Büyümek

Kişilikleri veya destek sistemleri ne olursa olsun herkes travmadan büyüyebilir. Travma tedavisi aramak TSB’yi canlandırabilir ve insanların travma yaşadıktan sonra daha sağlıklı, daha mutlu bir yaşam sürmelerine yardımcı olabilir. Travma tedavileri şunları içerir:

• • Somatik deneyimleme – travmatik olaylar yaşamış olan bazı kişiler donup kalma tepkisini deneyimlemiş olabilirler; bu durumda kendilerini tutamaz ve olanlardan kaçmak için hiçbir şey yapamazlar. Bu tepkiden kaynaklanan enerji yıllarca vücutta kalarak sindirim şikayetleri, uyku sorunları ve kas ağrısı gibi semptomlara neden olabilir. Somatik deneyimleme bu gerilimi serbest bırakabilir ve travmanın neden olduğu fiziksel sorunları azaltabilir.

• • İçsel aile sistemleri terapisi (Internal Family Systems) – IFS, bir kişinin içindeki tüm farklı parçalara ve bu parçaların çeşitli olaylara nasıl tepki verdiğine bakar. Üç ana parça yöneticiler, sürgünler ve itfaiyecilerdir ve her biri kişiyi travmadan ve travma sonrası etkilerinden korumaya çalışır. IFS terapisi bu parçalarla dost olmaya, depresyon ve anksiyete semptomlarını hafifletmeye yardımcı olur.

• • Yoga – yoga, fiziksel egzersizi farkındalık ve nefes egzersizleriyle birleştirir. Araştırmalar, yoganın bedensel farkındalığı artırabildiğini ve TSSB’li kişilerde aşırı uyarılmayı azaltabildiğini ve böylece duygusal düzenlemeyi artırdığını göstermiştir[1].

Yaşadıklarınızdan ders çıkarmanıza yardımcı olmak için tedavi dışında da atabileceğiniz adımlar vardır. Bunlardan biri, duygularınızı bir günlüğe yazarak ya da sanat gibi başka bir yaratıcı araç kullanarak duygularınız üzerinde düşünmektir. Bu yansıtma, duygularınızla nasıl başa çıktığınız ve onları başka nasıl yönlendirebileceğiniz konusunda daha fazla farkındalık kazanmanıza yardımcı olabilir. Araştırmalar ayrıca dışavurumcu yazmanın – güçlü bir duygusal tepkiyi tetikleyen bir konu hakkında yazmanın – insanların deneyimlerinden anlam yaratmalarına ve duygularını daha iyi ifade etmelerine yardımcı olabileceğini ortaya koymuştur[2].

Kendinizi travma konusunda eğitmek de daha yüksek düzeyde TSB’yi kolaylaştırabilir. Travmanın vücudunuzu ve beyninizi nasıl etkileyebileceğini anlamak, daha yüksek düzeyde öz farkındalığa yol açabilir ve iyileşme yolculuğunuzda size yardımcı olabilir.

Travma sonrası büyümenin bir diğer önemli unsuru da topluluk desteğidir. Topluluklar zorlu zamanlarda birbirlerini desteklemeye yardımcı olur ve zor zamanlarda destek için ulaşabileceğiniz insanların olması TSB’yi hızlandırmaya yardımcı olabilir. Destek olmadan, travmatik anılarla ve travma belirtileriyle tek başına başa çıkmak zor olabilir, bu nedenle yardım için başkalarına ulaşmaktan korkmayın.

Sonuç

Neredeyse herkes TSSB’yi duymuş olsa da, travma sonrası büyümeyi duymuş olan pek fazla kişi olmayacaktır. TSB’yi hemen aramaya başlamak mümkün değildir – travmatik olaylardan kurtulmak zaman alır. Tedeschi ve Calhoun travmayı, önyargılı inançları enkaza çeviren bir depreme benzetmektedir. Yeniden inşa etmek zaman alır, ancak yapılabilir.

Kaynaklar:

[1] Gallegos, Autumn M ve diğerleri. “Posttravmatik stres bozukluğu için meditasyon ve yoga: Randomize kontrollü çalışmaların meta-analitik bir incelemesi.” Klinik psikoloji incelemesi cilt 58 (2017): 115-124. doi:10.1016/j.cpr.2017.10.004

[2] Kaufman, Scott. “Travma Sonrası Büyüme: Sıkıntılarda Anlam ve Yaratıcılık Bulmak”. Scientific American Blog Network, 2022

Bir danışanınız varsa, utanç veya travma ile mücadele eden birini tanıyorsanız, MUSE TDM’de bize ulaşın. Altta yatan biopsikososyal travmayı ele alan etkili bir program(yatılı ve camping de dahil) ve ayakta müdahale terapileri sağlayarak terapötik sonuçları iyileştirebileceğimize ve yanlış teşhisten kaçınabileceğimize inanıyoruz. Gerçekçi ve uzun süreli iyileşmeye giden yolu bulmanıza yardımcı olmamıza izin verin. Daha fazla bilgi için bizi bugün arayın.
TÜRKİYE: 009 0546 108 1881, 009 0530 696 00 90